Voetzorg voor Consumenten – Samenvatting

Voetzorg voor Consumenten

Complete gids voor gezonde voeten – Samenvatting per hoofdstuk

Hoofdstuk 0
Het Belang van Goede Voetzorg
Voeten vormen de basis van uw mobiliteit, maar krijgen vaak te weinig aandacht. Slecht passend schoeisel is de hoofdoorzaak van voetproblemen die kunnen leiden tot ernstig letsel en verminderde bewegingsvrijheid. Nederland beschikt over meer dan 20.000 opgeleide voetzorgverleners die essentiële preventieve en curatieve zorg bieden.

Vier Essentiële Voetzorgadviezen

  • Bezoek regelmatig een medisch pedicure voor preventieve screening
  • Verzorg huid en nagels dagelijks met pH 5,5 crème en natuurlijke olie
  • Draag altijd goed passend schoeisel volgens de meegeleverde checklist
  • Reinig schoenen wekelijks aan de binnenkant tegen bacteriën en schimmels
De COVID-19 lockdowns toonden dramatisch aan hoe cruciaal regelmatige voetzorg is. Onderzoek onder 1.390 patiënten onthulde dat na vier maanden zonder voetzorg 87 mensen directe medische hulp nodig hadden en 62% verminderde mobiliteit kreeg. Met 1,2 miljoen diabetespatiënten, 115.000 nieuwe kankerpatiënten jaarlijks en 2 miljoen mensen met reuma in Nederland, is professionele voetzorg essentiëler dan ooit. Vroege behandeling voorkomt ernstigere complicaties en houdt u langer mobiel en actief.
Hoofdstuk 1
De Oudere Voet-Huid en Nagel
Vanaf 75 jaar spreekt men van een “oudere voet” omdat voetproblemen dan statistisch significant toenemen. Jaarlijks stijgt de incidentie van gevoelsstoornissen met 10%, verstoorde bloedcirculatie met 7%, en ontstekingen met 7%. Het natuurlijke verouderingsproces brengt fundamentale veranderingen teweeg in huid en nagels.

Leeftijdsgerelateerde Veranderingen

  • Epidermis wordt dunner met minder bloedvaten en bindweefsel
  • Afname van talgklieren resulteert in chronisch droge huid
  • Nagelgroei vertraagt, waardoor nagels dikker en harder worden
  • Verhoogd risico op schimmelinfecties door veranderde samenstelling
Effectieve verzorging vereist een gestructureerde dagelijkse routine. Gebruik 2x daags ureum 10% crème of pH 5,5 producten zoals Eucerin en Bepanthen voor optimale huidbescherming. Nagels hebben dagelijkse oliënbehandeling nodig met natuurlijke oliën om de vochtbalans te behouden. Laat nagels altijd door een medisch pedicure knippen om verwondingen te voorkomen. Een goed verzorgde huid vormt een natuurlijke barrière tegen bacteriën en schimmels, terwijl regelmatige professionele zorg veel problemen in een vroeg stadium kan onderscheppen.
Hoofdstuk 2
De Zon en de Huid
Voeten worden vaak blootgesteld aan intense zonnestraling door open schoenen, maar krijgen zelden adequate bescherming. Zonverbranding van voeten komt veel vaker voor dan mensen beseffen en kan ernstige gevolgen hebben. UV-straling wordt direct opgenomen door huideiwitten en kan DNA-schade in cellen veroorzaken.

Verhoogd Risico Situaties

  • Zomermaanden rond 12:00 uur met hoogste UV-intensiteit
  • Nabij water, sneeuw of op grote hoogte door reflectie
  • Bij medicijngebruik: antibiotica, pijnstillers, diabetesmedicatie
  • Tijdens chemotherapie met extreme gevoeligheid
Verantwoord zongedrag begint met geleidelijke gewenning en preventieve maatregelen. Smeer voeten 30 minuten vooraf in met factor 15 voor korte blootstelling of factor 30 voor langere periodes. Herhaal elke twee uur en vermijd zon tussen 12:00-15:00. Draag UV-werende kleding en schoenen wanneer mogelijk. Langetermijneffecten omvatten vroegtijdige huidveroudering, pigmentvlekken en verhoogd melanoomrisico. Patiënten onder chemotherapie moeten extra voorzichtig zijn en altijd hun oncologie-verpleegkundige raadplegen voor specifiek advies aangaande zonblootstelling.
Hoofdstuk 3
De Ingroeiende Teennagel
Een ingroeiende teennagel ontstaat wanneer de nagelrand in de omliggende huid groeit, wat leidt tot pijnlijke irritatie, roodheid en mogelijke infectie. 7-12% van mensen boven 75 jaar heeft hiermee te maken, vaak door een combinatie van verkeerde verzorging en slecht passend schoeisel.

Hoofdoorzaken

  • Slecht passend schoeisel (te nauw of smal)
  • Incorrect nagel knippen (te kort, rond of diagonaal)
  • Trauma door klappen of verwondingen
  • Aangeboren nagelvorm of voetstand afwijkingen
Bij milde ingroei kan een medisch pedicure effectieve behandeling bieden door professionele nagelzorg en nagelbeugels voor juiste groeirichting. Ernstige gevallen met uitgebreide ontstekingen vereisen chirurgische interventie door een arts. Preventie is cruciaal: draag altijd goed passend schoeisel, laat nagels professioneel knippen in een rechte lijn (nooit rond), en onderhoud goede voethygiëne. Vroege behandeling door een gespecialiseerde voetzorgverlener kan vaak operaties voorkomen. Wacht nooit te lang met professionele hulp, want tijdverlies kan leiden tot ernstigere complicaties en langdurigere behandelingen.
Hoofdstuk 4
Droge Huid van de Voet
Droge huid ontstaat door een verminderde barrièrefunctie, waardoor te veel vocht verloren gaat. Dit resulteert in een droge, schilferige huid die kan jeuken en pijnlijke kloven kan ontwikkelen, vooral aan de hielen. Meerdere factoren dragen bij aan dit veelvoorkomende probleem.

Behandeling en Preventie

  • Vermijd overmatig zeepgebruik en langdurig baden in heet water
  • Gebruik dagelijks ureum 10% crème of pH 5,5 producten
  • Pas occlusie toe: plastic folie na insmeren voor langere werking
  • Gebruik vaselinecetamacrogolcrème bij extreme droogheid
Het natuurlijke verouderingsproces, lage luchtvochtigheid door verwarming, en bepaalde medicijnen verergeren droge huid. Effectieve dagelijkse verzorging voorkomt de meeste problemen. Gebruik niet-alkalische zeep en lauw water bij het douchen. De occlusietechniek – afdekken met plastic folie na het insmeren – verlengt de werkingsduur van crèmes aanzienlijk. Zoek medische hulp bij uitgebreide droogheid, bloedende scheurtjes of tekenen van infectie. Hoewel meestal onschuldig, kan onbehandelde droge huid leiden tot pijnlijke kloven die de mobiliteit beperken en infectierisico verhogen.
Hoofdstuk 5
Blaren
Blaren zijn vochtophopingen onder de opperhuid veroorzaakt door wrijving tussen huid en schoeisel. Vocht, hitte en koude verergeren dit proces door de huid te verzwakken en de verbinding tussen huidlagen te beschadigen. Ze zijn meestal onschuldig maar kunnen zeer pijnlijk zijn.

Effectieve Preventie

  • Draag goed ingelopen, perfect passende schoenen
  • Gebruik sokken zonder naden en verwijder zand/steentjes
  • Plak zwakke plekken vooraf af met beschermende pleisters
  • Onderbreek lange wandelingen voor voetventilatie
Behandeling vereist geduld: prik blaren nooit open vanwege infectierisico. Gebruik pijnverlichtende pleisters en bescherm tegen vuil en bacteriën. Laat natuurlijk genezen voor optimaal resultaat. Regelmatige eeltverwijdering en korte nagels reduceren risico’s aanzienlijk. Speciale aandacht is geboden voor kankerpatiënten onder chemotherapie: hun blaren zijn extreem infectiegevoelig en mogen alleen door het oncologisch team behandeld worden. Goede voetverzorging met verzorgende crèmes houdt de huid soepel en minder kwetsbaar voor wrijving. Preventie door correct schoeisel blijft de beste strategie tegen blarenvorming.
Hoofdstuk 6
Zweetvoeten/Hyperhidrosis Plantaris
Overmatig voetzweten treft 1 op 200 mensen en ontstaat door ontregelde zweetfunctie. Voeten zitten opgesloten in luchtdichte schoenen, waardoor een vochtige, warme omgeving ontstaat die ideaal is voor bacteriegroei. Deze bacteriën produceren afvalstoffen die de karakteristieke onaangename geur veroorzaken.

Bewezen Preventiestrategieën

  • Was voeten dagelijks met koude/lauwe water en antibacteriële zeep
  • Wissel dagelijks van schoenen en laat ze volledig drogen
  • Draag wol/katoen sokken en verwijder overtollig eelt regelmatig
  • Loop blootsvoets wanneer mogelijk voor natuurlijke ventilatie
Verschillende factoren stimuleren zweten: lichaamsbeweging, temperatuurwisselingen, hormonale veranderingen, alcohol, koffie, gekruid voedsel, roken en stress. Effectieve behandelingen omvatten FunghiClear en MycoCure voetsprays voor koeling, Salvia Tinctuur (15 druppels, 3x daags) als plantaardig middel, en bij ernstige gevallen iontoforese of botulisme-injecties via een dermatoloog. Essentieel is het meebehande len van schoenen volgens het schoenreinigingsprotocol om herbesmetting te voorkomen. Combinatie van goede hygiëne, juiste producten en schoenrotatie biedt meestal effectieve controle over zweetvoeten en de bijbehorende geurproblemen.
Hoofdstuk 7
Eelt, Likdoorns en Kloven
Deze drie samenhangende problemen ontstaan door druk, wrijving en droge huid. Eelt is verdikking van de bovenste huidlaag, likdoorns zijn pijnlijke naar binnen groeiende eeltplekken met harde kern, en kloven zijn inscheuringen in droge, stugge huid, vooral aan hielen.

Behandelingsopties per Type

  • Eelt: Medisch pedicure, eeltpleisters, melkzuur/ureum crèmes
  • Likdoorns: Professioneel frezen, salicylzuurpleisters, antidrukringen
  • Kloven: Eeltverwijdering, intensieve ureum 10% behandeling
  • Preventie: Correct schoeisel volgens checklist
Bij ouderen komen deze problemen vaker voor door fysiologische veranderingen, reuma-gerelateerde voetdeformiteiten en hoger BMI. Harde clavi zijn het meest voorkomend, maar ook subunguale (onder nagel), vasculaire en zachte clavi (tussen tenen) vereisen specifieke behandeling. Verkeerde schoenmaat, overgewicht en veel staan verergeren alle drie condities. Medisch pedicures kunnen effectief frezen en de juiste hulpmiddelen adviseren. Diabetespatiënten mogen geen salicylzuurproducten gebruiken vanwege verwondingsrisico. Vroege professionele behandeling voorkomt verergering en houdt voeten comfortabel en functioneel. Juist passend schoeisel volgens de meegeleverde checklist blijft de beste preventieve maatregel.
Hoofdstuk 8
Voetwratten
Voetwratten zijn onschuldige huiduitgroeisels veroorzaakt door het Human Papilloma Virus (HPV), met 90% veroorzaakt door ongeveer 30 bekende varianten. Ze verspreiden zich via huid-op-huid contact, vooral bij beschadigde of verweekte huid. Nederland toont een toegenomen incidentie de laatste 30 jaar.

Behandeling en Preventie

  • Professionele diagnose en behandeling: bevriezing, lasertherapie, uitlepelen
  • Draag eigen slippers in zwembaden en sportcomplexen
  • Vermijd overmatig zeepgebruik dat huid verzwakt
  • Behandel schoenen mee tegen herbesmetting
Meest frequent bij 12-16 jarigen door zwakker afweersysteem, met scherpe daling na 20 jaar. Besmetting vindt plaats in openbare gelegenheden zoals zwembaden en sportclubs. Tijd tussen besmetting en zichtbare wrat varieert van 2 maanden tot over een jaar. Behandeling is alleen nodig bij hinderlijke, pijnlijke of cosmetisch verstorende wratten. Professionele methoden zoals bevriezing met vloeibare stikstof, lasertherapie of uitlepelen zijn effectiever dan apotheekproducten. Natuurlijke middelen zijn vaak gevaarlijk door toxiciteit. Meeste wratten verdwijnen spontaan binnen 2 jaar, maar voetzoolwratten kunnen hardnekkig zijn en frequent terugkeren. Geduld en therapietrouw zijn essentieel voor succesvolle behandeling.
Hoofdstuk 9
Diabetische Voet
1 op 4 diabetespatiënten krijgt te maken met voetwonden door langzamere wondgenezing, verhoogde infectiegevoeligheid, neuropathie en vaatproblemen. Tijdverlies kan leiden tot amputatie – in Nederland ondergaan jaarlijks 2.500 diabetespatiënten voetamputatie, veel hiervan was te voorkomen.

Essentiële Dagelijkse Verzorging

  • Was voeten dagelijks met lauw water, dep droog tussen tenen
  • Gebruik pH 5,5 crème 2x daags, loop nooit blootsvoets
  • Laat nagels alleen door medisch pedicure knippen
  • Inspecteer voeten dagelijks en reinig schoenen wekelijks
Diabetesvoeten zijn kwetsbaar door micro-circulatieproblemen en neuropathie. Symptomen omvatten koude voeten, tintelingen, verminderd gevoel, moeilijk genezende wondjes en verkleuringen. Charcot voet – kleine breukjes door neuropathie – kan tot voetvervorming leiden zonder vroege herkenning. Professionele zorg door podotherapeut (zorgplan) en medisch pedicure (uitvoering) is cruciaal. Geen voetbaden, zelfbehandeling van wondjes of blootsvoets lopen. Bij wondjes direct professionele hulp zoeken. Comfortabele schoenen dragen en dagelijkse inspectie kunnen veel problemen voorkomen. Patiënten met gemetastaseerde kanker hebben meer overlevingskans als ze mobiel blijven – goede voetconditie is hiervoor essentieel.
Hoofdstuk 10
Blauwe Plekken
Blauwe plekken ontstaan door beschadiging van kleine bloedvaten en worden beïnvloed door leeftijd en medicijngebruik. Ouderen krijgen sneller blauwe plekken door brozere haarvaten. Bloedverdunners, ontstekingsremmers en cortison verhogen de gevoeligheid aanzienlijk.

Kleurverloop en Behandeling

  • Dag 1-2: Rood, dag 2-6: Blauw/paars, dag 6: Groen
  • Direct: Koud kompres, lichaamsdeel omhoog houden
  • Vermijd bloedverdunnende medicijnen (overleg arts)
  • Zachte druk kan bloeding verminderen
Verschillende typen bestaan: contusie (kneuzing), ecchymose (vlakke paarse plek) en petechiën (kleine rode stipjes 1-3mm). Petechiën kunnen wijzen op ernstige aandoeningen en vereisen medische evaluatie. Medicijnen zoals ibuprofen, naproxen, aspirine, warfarine en cortison
Terug naar boven

Privacy van de patient

Bent u kankerpatiënt? Dan kan uw behandelend arts of verpleegkundige u verwijzen naar een OVV voor een voetbehandeling. Zonder uw toestemming mag een OVV geen medische informatie uitwisselen. Daarom worden bevindingen voor de arts of verpleegkundige aan u meegegeven. Een OVV zet voetzorgtrajecten bij kankerpatiënten alleen in met toestemming van de behandelend arts of verpleegkundige.

Toestemming van de patient
De oncologisch voetzorgverlener OVV behandelt oncologische cliënten die actief worden behandeld voor kanker uitsluitend na overleg en expliciete toestemming van de behandelend arts of verpleegkundige. Deze toestemming wordt bij voorkeur schriftelijk vastgelegd. Wordt er telefonisch toestemming verkregen, dan dienen naam en functie van de toestemmingsverlener te worden vastgelegd, en te worden voorzien van datum en tijd.

​Voor communicatie met aanpalende zorg is schriftelijke toestemming nodig van de cliënt.

Vakbekwaamheid

Een OVV heeft een aanvullende opleiding gevolgd van zes theoriedagen en 2 praktijkdagen. De praktijk bestaat uit stages op een oncologieafdeling van een ziekenhuis. Daarna volgt een mondeling en schriftelijk examen.

Bijscholing
Een OVV is een ervaren en gediplomeerde voetzorgprofessional met minimaal drie jaar praktijkervaring. Zoals afgesproken met het IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland) volgt iedere OVV jaarlijks een verplichte nascholing. OVV’ers die niet aan hun jaarlijkse verplichtingen voldoen mogen zichzelf geen OVV meer noemen, de afkorting OVV is een vastgelegd merk en staat onder strikt toezicht.

Competenties
De belangrijkste competenties van een OVV’er zijn vastgelegd in een profiel (hier na te lezen).

Veiligheid in de praktijk

Oncologisch voetzorgverleners beschikken over een deugdelijk praktijkplan waarmee de veiligheid van de patient en de zorgverlener gewaarborgd wordt. 

Hierin zijn zaken opgenomen als het te voeren hygiënebeleid en te nemen infectiepreventie-maatregelen, maar ook aanwijzingen ten aanzien van het voeren van adequate cliëntenadministratie en bescherming van persoonsgegevens.

Ziekte

Indien de oncologisch voetzorgverlener OVV lijdt aan een besmettelijke ziekte, of op basis van de aanwezigheid van symptomen, zoals bijvoorbeeld koorts, het vermoeden kan hebben daaraan te lijden, zal deze géén voetzorgbehandeling uitvoeren bij oncologische cliënten, en zal nabijheid met deze cliënten worden vermeden totdat de ziekte voorbij is, dan wel geen besmettingsrisico meer oplevert voor de cliënt. Dit gaat zover als het afzeggen van behandelafspraken met oncologische cliënten.

Verzorging en comfort voor de voet

Iemand die een behandeling voor de ziekte kanker ondergaat, kan te maken krijgen met bijwerkingen. Een behandeling met chemotherapie of doelgerichte therapie kan bijvoorbeeld bijwerkingen geven aan de nagels en huid van de voeten. 

 

Ook kan de lichamelijke weerstand in een bepaalde periode van de behandeling laag zijn. Voor de voetzorgverlener is het van belang te weten wanneer zo’n periode zich voordoet, omdat bepaalde handelingen dan niet verricht mogen worden.


Het doel van oncologische voetzorg is de voeten van kankerpatiënten in een zo optimaal mogelijke conditie te brengen en te houden. Zo wordt de veiligheid en de gezondheid van de kankerpatiënt ondersteund. Deze vorm van voetzorg wordt altijd verleend in afstemming met het behandelteam.

Behandeling van bijwerkingen

Iemand die een behandeling voor de ziekte kanker ondergaat, kan te maken krijgen met bijwerkingen. Een behandeling met chemotherapie of doelgerichte therapie kan bijvoorbeeld bijwerkingen geven aan de nagels en huid van de voeten. 

Een OVV-behandeling kan bestaan uit: het verwijderen van pathologisch eelt, het dunner frezen van verdikte nagels, het reguleren van ingegroeide nagels en het repareren van gespleten nagels. Een ontspannende voet- en onderbeenmassage is ook mogelijk. Er wordt een speciale massagetechniek toegepast zonder enige vorm van druk. Een OVV weet wanneer deze massage wel en niet toegepast mag worden. Bij sommige vormen van kanker of bijwerkingen als gevolg van de behandeling, is elke vorm van massage contra-geïndiceerd.

Hand-voetsyndroom
Een mogelijke bijwerking van chemotherapie is het handvoetsyndroom. Mogelijke klachten zijn: blaren, infecties, jeuk, pijn of gevoeligheid, roodheid, een schilferende of vervellende huid of zwelling aan beide voeten tegelijkertijd. Als een OVV deze klachten signaleert, zal deze de behandelend specialist hiervan op de hoogte brengen.

Melden van behandeling
Bent u kankerpatiënt?

Dan is het van belang dat u een OVV laat weten of u onder behandeling bent. Meld wanneer de laatste chemokuur of bestraling heeft plaatsgevonden en wie uw oncologisch behandelaar en huisarts zijn. Een kankerpatiënt mag namelijk niet zonder meer een voetzorgtraject ondergaan. Een OVV kan overleg plegen met uw medisch specialist.

Samenwerking  tussen disciplines

Naast een oncoloog bestaat het behandelteam meestal uit verpleegkundig specialisten, oncologie-verpleegkundigen en psychosociaal zorgverleners.

Goede communicatie is van groot belang, zowel met de patiënt als binnen het team en met ondersteunende zorgverleners. Voor het behandelteam is het belangrijk te weten dat zij kankerpatiënten met voetproblemen veilig kunnen verwijzen naar een OVV.

Doorverwijzing

Iemand bij wie kanker is geconstateerd, heeft vaak slecht nieuws te verwerken gekregen. Een OVV kan op een professionele manier omgaan met de emoties die hieruit voortkomen en u doorverwijzen naar een oncopsycholoog.

Verzekering

Vergoeding voor een aangeboden zorgtraject is in Nederland niet in de basisverzekering opgenomen. In sommige gevallen maken verzekeringsmaatschappijen gebruik van een coulanceregeling. De behandelend oncoloog dient dit schriftelijk aan te vragen en aan te geven dat extra voetzorg benodigd is.

Preventieve screening

Voordat een kankerpatiënt behandeld wordt, kan een OVV de voeten preventief screenen. Bij dit onderzoek worden de voeten gecontroleerd op aanwezigheid van huid- en voetproblemen, zoals mogelijke wondjes, schimmelinfecties of nagelaandoeningen. Eventuele waarnemingen kunnen belangrijk zijn voor de behandeling.

De huid en de nagels hebben een belangrijke signaalfunctie. Veranderingen kunnen een indicatie zijn voor verwijzing naar het oncologisch behandelteam. Een OVV kan hierin een belangrijke rol vervullen.

Wat is OVV

Iemand die een behandeling voor de ziekte kanker ondergaat, kan te maken krijgen met bijwerkingen. Een behandeling met chemotherapie of doelgerichte therapie kan bijvoorbeeld bijwerkingen geven aan de nagels en huid van de voeten. 

In 2012 heeft de Nederlandse “medische voet” -academie een educatief programma voor medisch voetzorgverleners opgezet. Het hoofddoel van het programma was om het bewustzijn van potentiële complicaties en screening te vergroten, patiënten de juiste begeleiding te geven en de voeten van kankerpatiënten in optimale conditie te brengen en te houden tijdens en na de behandeling. Deze inspanning is ook gericht op het stimuleren van de communicatie tussen de medisch voetzorgverleners en oncologieprofessionals.

Inmiddels (2018) zijn er in Nederland en Belgie een 300-tal Oncologisch Voetzorgverleners OVV opgeleid. Zij volgen elk jaar een verplichte nascholing en zijn zo op de hoogte van alle nieuwe ontwikkelingen op het gebied van nieuwe anti-kankermedicatie en eventueel optredende voetproblemen.

​OVV’ers zijn opgeleid door medisch specialisten, communicatiedeskundigen, een onco-psycholoog, een oncologie-verpleegkundige en ervaren OVV’ers.

​Deze groep OVV’ers heeft samen met specialisten richtlijnen opgezet voor veilige voetverzorging bij kankerpatiënten. Dit zijn geen officiële richtlijnen, maar die zullen op basis hiervan worden geofficialiseerd.

Privacy van de patient

Bent u kankerpatiënt? Dan kan uw behandelend arts of verpleegkundige u verwijzen naar een OHV voor een voetbehandeling. Zonder uw toestemming mag een OHV geen medische informatie uitwisselen. Daarom worden bevindingen voor de arts of verpleegkundige aan u meegegeven. Een OHV zet handzorgtrajecten bij kankerpatiënten alleen in met toestemming van de behandelend arts of verpleegkundige.

Toestemming van de patient

De oncologisch handzorgverlener OHV behandelt oncologische cliënten die actief worden behandeld voor kanker uitsluitend na overleg en expliciete toestemming van de behandelend arts of verpleegkundige. Deze toestemming wordt bij voorkeur schriftelijk vastgelegd. Wordt er telefonisch toestemming verkregen, dan dienen naam en functie van de toestemmingsverlener te worden vastgelegd, en te worden voorzien van datum en tijd.

​Voor communicatie met aanpalende zorg is schriftelijke toestemming nodig van de cliënt.

Vakbekwaamheid

Een OHV heeft een aanvullende opleiding gevolgd van acht theoriedagen en 3 praktijkdagen. De praktijk bestaat uit stages op een oncologieafdeling van een ziekenhuis. Daarna volgt een mondeling en schriftelijk examen.

Bijscholing

Een OHV is een ervaren en gediplomeerde handzorgprofessional met minimaal drie jaar praktijkervaring. Zoals afgesproken met het IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland) volgt iedere OHV jaarlijks een verplichte nascholing. OHV’ers die niet aan hun jaarlijkse verplichtingen voldoen mogen zichzelf geen OHV meer noemen, de afkorting OHV is een vastgelegd merk en staat onder strikt toezicht.

​Competenties

De belangrijkste competenties van een OHV’er zijn vastgelegd in een profiel (hier na te lezen).

Veiligheid in de praktijk

Oncologisch handzorgverleners beschikken over een deugdelijk praktijkplan waarmee de veiligheid van de patient en de zorgverlener gewaarborgd wordt.

​Hierin zijn zaken opgenomen als het te voeren hygiënebeleid en te nemen infectiepreventie-maatregelen, maar ook aanwijzingen ten aanzien van het voeren van adequate cliëntenadministratie en bescherming van persoonsgegevens.
Ziekte

Indien de oncologisch handzorgverlener OHV lijdt aan een besmettelijke ziekte, of op basis van de aanwezigheid van symptomen, zoals bijvoorbeeld koorts, het vermoeden kan hebben daaraan te lijden, zal deze géén handzorgbehandeling uitvoeren bij oncologische cliënten, en zal nabijheid met deze cliënten worden vermeden totdat de ziekte voorbij is, dan wel geen besmettingsrisico meer oplevert voor de cliënt. Dit gaat zover als het afzeggen van behandelafspraken met oncologische cliënten.

Verzorging en comfort voor de hand

Iemand die een behandeling voor de ziekte kanker ondergaat, kan te maken krijgen met bijwerkingen. Een behandeling met chemotherapie of doelgerichte therapie kan bijvoorbeeld bijwerkingen geven aan de nagels en huid van de handen en voeten. Voor gespecialiseerde voetzorg kijk op www.oncofoot.com.

Ook kan de lichamelijke weerstand in een bepaalde periode van de behandeling laag zijn. Voor de handzorgverlener is het van belang te weten wanneer zo’n periode zich voordoet, omdat bepaalde handelingen dan niet verricht mogen worden.

Het doel van oncologische handzorg is de handen van kankerpatiënten in een zo optimaal mogelijke conditie te brengen en te houden. Zo wordt de veiligheid en de gezondheid van de kankerpatiënt ondersteund. Deze vorm van handzorg wordt altijd verleend in afstemming met het behandelteam.

Behandeling van bijwerkingen

Iemand die een behandeling voor de ziekte kanker ondergaat, kan te maken krijgen met bijwerkingen. Een behandeling met chemotherapie of doelgerichte therapie kan bijvoorbeeld bijwerkingen geven aan de nagels en huid van de handen.

​Een OHV-behandeling kan bestaan uit: het verzorgen van ontstoken weefsel rondom de nagel, het dunner vijlen van verdikte nagels en het repareren van gespleten nagels. Een ontspannende hand- en onderarmmassage is ook mogelijk. Er wordt een speciale massagetechniek toegepast zonder enige vorm van druk. Een OHV weet wanneer deze massage wel en niet toegepast mag worden. Bij sommige vormen van kanker of bijwerkingen als gevolg van de behandeling, is elke vorm van massage contra-geïndiceerd.

Hand-voetsyndroom

Een mogelijke bijwerking van chemotherapie is het handvoetsyndroom. Mogelijke klachten zijn: blaren, infecties, jeuk, pijn of gevoeligheid, roodheid, een schilferende of vervellende huid of zwelling aan beide handen tegelijkertijd. Als een OHV deze klachten signaleert, zal deze de behandelend specialist hiervan op de hoogte brengen.

Melden van behandeling, Bent u kankerpatiënt?

Dan is het van belang dat u een OHV laat weten of u onder behandeling bent. Meld wanneer de laatste chemokuur of bestraling heeft plaatsgevonden en wie uw oncologisch behandelaar en huisarts zijn. Een kankerpatiënt mag namelijk niet zonder meer een handzorgtraject ondergaan. Een OHV treedt altijd in overleg plegen met uw medisch specialist.

Samenwerking  tussen disciplines

Naast een oncoloog bestaat het behandelteam meestal uit verpleegkundig specialisten, oncologie-verpleegkundigen en psychosociaal zorgverleners.

Goede communicatie is van groot belang, zowel met de patiënt als binnen het team en met ondersteunende zorgverleners. Voor het behandelteam is het belangrijk te weten dat zij kankerpatiënten met handproblemen veilig kunnen verwijzen naar een OHV.

Doorverwijzing

Iemand bij wie kanker is geconstateerd, heeft vaak slecht nieuws te verwerken gekregen. Een OHV kan op een professionele manier omgaan met de emoties die hieruit voortkomen en u doorverwijzen naar een oncopsycholoog.

Verzekering

Vergoeding voor een aangeboden zorgtraject is in Nederland niet in de basisverzekering opgenomen. In sommige gevallen maken verzekeringsmaatschappijen gebruik van een coulanceregeling. De behandelend oncoloog dient dit schriftelijk aan te vragen en aan te geven dat extra handzorg benodigd is.

Preventieve screening

Voordat een kankerpatiënt behandeld wordt, kan een OHV de handen preventief screenen. Bij dit onderzoek worden de handen gecontroleerd op aanwezigheid van huid- en handproblemen, zoals mogelijke wondjes, schimmelinfecties of nagelaandoeningen. Eventuele waarnemingen kunnen belangrijk zijn voor de behandeling.

De huid en de nagels hebben een belangrijke signaalfunctie. Veranderingen kunnen een indicatie zijn voor verwijzing naar het oncologisch behandelteam. Een OHV kan hierin een belangrijke rol vervullen.

Wat is OHV

Iemand die een behandeling voor de ziekte kanker ondergaat, kan te maken krijgen met bijwerkingen. Een behandeling met chemotherapie of doelgerichte therapie kan bijvoorbeeld bijwerkingen geven aan de nagels en huid van de handen. 

In 2012 heeft de Nederlandse “medische voet” -academie een educatief programma voor medisch voetzorgverleners opgezet. Het hoofddoel van het programma was om het bewustzijn van potentiële complicaties en screening te vergroten, patiënten de juiste begeleiding te geven en de voeten van kankerpatiënten in optimale conditie te brengen en te houden tijdens en na de behandeling. Deze inspanning is ook gericht op het stimuleren van de communicatie tussen de medisch voetzorgverleners en oncologieprofessionals.

In november 2019 is de het educatief programma uitgebreid met een module oncologisch handzorgverlener OHV.