Collageensupplementen verjongen de huid

Collageensupplementen verjongen de huid

Cosmeticaproducenten hebben de niche van cosmeceuticals ontdekt, zo leert een bezoek aan een willekeurige natuurvoedingswinkel of een vitaminewebshop. De groep producten met de beste papieren is waarschijnlijk die van de collagenen. Collagenen zijn volgens tientallen trials ook geschikt voor gebruik in een therapeutische context.

Tekst: Willem Koert

Er is een uitgebreide wetenschappelijke literatuur over natuurlijke stoffen, waarvan we een deel dagelijks via reguliere voedingsmiddelen binnenkrijgen, die de huid gezonder en gezonder maken en dermatologische verouderingsverschijnselen van de huid reduceren. Het gros van deze studies betreft in vitro-onderzoek naar huid- en andere bindweefselcellen en proefdieronderzoek, maar er zijn ook humane studies.

De supplementenindustrie heeft zich de laatste vijftien jaar door die studies laten inspireren, leert een bezoek aan een willekeurige natuurvoedingswinkel in een even willekeurige winkelstraat. Ze heten de ene keer cosmeceuticals, de andere keer nutricosmetics en weer een andere keer beauticeuticals. In dit artikel hanteren we de term ‘dermatologische supplementen’.   

Therapeutische context

Zorgwerkers die de huidgezondheid van hun cliënten in een therapeutische context willen ondersteunen, kunnen niet al deze producten adviseren. Supplementen met hoge doses plantaardige extracten kunnen bijvoorbeeld de werking van medicijnen veranderen. Sommige plantenextracten kunnen de snelheid verhogen waarmee het lichaam de medicijnen neutraliseert, waardoor de medicatie inboet aan werkzaamheid. Soms doen deze extracten precies het tegenovergestelde, waardoor weer de kans op bijwerkingen toeneemt. In een onderzoek onder patiënten die naast hun medicatie ook supplementen gebruikten, bleek 15 procent iets te gebruiken dat de effecten van hun medicijnen zou kunnen veranderen.[1]

Daarnaast zijn er dermatologische supplementen die medische analyses in de war kunnen sturen. Een voorbeeld is biotine, een B-vitamine die frequent in dermatologische supplementen zit. Biotine kan er, mits toegediend in hoge doses, toe leiden dat een keur van bloedtests onbetrouwbaar worden en dat waarden te hoog uitvallen. Volgens een recente review van de universiteit van Gent kan biotinesuppletie de bepaling verstoren van schildklierhormonen, DHEA, progesteron, estradiol, testosteron, ferritine, vitamine D en B12, PSA, PTH, LH en FSH en troponine I en T.[2] Dat impliceert dat suppletie met biotine per abuis kan leiden tot bijvoorbeeld een onjuiste diagnose van een te hard werkende schildklier, prostaatkanker of een beschadiging van de hartspier.

Collagenen

Een groep dermatologische supplementen waaraan de bovenstaande bezwaren niet kleven zijn de collagenen. Omdat de dermatologische effecten van collagenen ook betrekkelijk veelvuldig in humane studies zijn bestudeerd (het is waarschijnlijk de beste onderzocht groep kosmetische supplementen), zijn collagenen de eerste keuze voor zorgwerkers die in een therapeutische context iets extra’s voor hun cliënten willen doen.

De term collageen is overigens verwarrend. In het lichaam van mensen, landbouwdieren en vissen komt collageen voor in de vorm van niet-samentrekkende eiwitstructuren. In het skelet, de huid, gewrichten en de organen zit collageen. Als de voedingsindustrie dit collageen wint, heet het product gelatine.

Volgens meerdere traditionele medicinale handboeken, geschreven in meerdere culturen, kan gelatine de huid gezonder maken. Dat is niet onlogisch. Gelatine bevat immers dezelfde aminozuren als waaruit ook de menselijke huid bestaat, zoals glycine, proline en hydroxyproline.[3] Door het verhogen van de inname van deze aminozuren krijgt het lichaam meer grondstoffen tot zijn beschikking om huidweefsel te regenereren.[4] Glycine, proline en hydroxyproline zijn niet-essentiële aminozuren. Het lichaam kan ze ook aanmaken door omzetting van essentiële aminozuren, zoals die in aanwezig zijn in dierlijke producten en eiwitrijke plantaardige producten. Hoewel in dierstudies ratten en muizen meer huidweefsel aanmaken als ze extra eiwitten in hun voer krijgen, zijn er geen duidelijke aanwijzingen dat het verhogen van de inname van essentiële aminozuren bij mensen leidt tot een gezondere huid.

De meeste producenten van ingrediënten voor de supplementenindustrie brengen om diverse redenen echter geen gelatines op de markt. Ze hebben sinds de eeuwwisseling een voorkeur voor gelatines die zijn gesplitst in kleine eiwitten. Meestal gebeurt dat door hydrolyse, soms door fermentatie. kleine fragmenten opgeknipte eiwitketens heten ook wel peptides. Deze peptides, afkomstig van gelatines, heten weer collagenen. Verwarrend, maar het is niet anders.

Eén van de voordelen van collagenen boven gelatines is dat het lichaam collageen makkelijker opneemt. Dat betekent niet alleen dat collagenen al in betrekkelijk kleine hoeveelheden effect kunnen sorteren, maar ook dat de kans op gastro-intestinale bijwerkingen als buikpijn en diarree kleiner is.

Huidveroudering

Het gros van het onderzoek naar de effecten van collagenen op de huid heeft betrekking op huidveroudering. Dat proces versnelt als de huid wordt blootgesteld aan te grote hoeveelheden ultraviolet licht of als gevolg van schadelijke leefgewoonten zoals roken.[5] Ook diabetes kan, als het om wat voor reden niet lukt om de suikerspiegel onder controle te houden, leiden tot een voortijdige huidveroudering.

Suppletie met collagenen kan dit proces te vertragen en het op punten zelfs omkeren. Dat is de strekking van een meta-analyse, die in 2021 verscheen in de International Journal of Dermatology.

[6] In die metastudie aggregeerde de Braziliaanse dermatoloog Roseane de Miranda, verbonden aan de University of Vale do Rio dos Sinos, de uitkomsten van 19 eerder verschenen studies. Vervolgens analyseerde ze de uitkomsten opnieuw. In de studies hadden onderzoekers de effecten van gehydroliseerde collageenprepraten op de huid uitgetest op in totaal 1125 proefpersonen. Hun leeftijd varieerde van 20 tot 70 jaar.

De kopers van collagenen zijn vooral vrouwen. Dat is ook de reden waarom er bitter weinig onderzoek is naar de effecten van collageensuppletie bij mannen. Dat zie je terug in de Braziliaanse metastudie. Van alle proefpersonen in de gebruikte trials was 95 procent vrouwelijk. Dit betekent dit onderzoek niet relevent zou zijn voor mannen. Voor zover bekend is er geen reden is om aan te nemen dat collageensuppletie bij mannen anders zou uitpakken dan bij vrouwen. Er is geen noemenswaardige wisselwerking tussen hormonen als estradiol en progesteron enerzijds en collageenpeptides anderzijds.

De meeste preparaten die in de studies waren uitgetest zijn op de markt en liggen in de schappen van zowel virtuele als stenen winkels. De meeste studies hadden betrekking op producten die gehydroliseerd collageen als voornaamste bestanddeel bevatten, zoals Gold Collagen, Elasten en Verisol.

De gemiddelde dosis die in de studies was bestuurd lag ergens tussen de 3-4 gram. De hoogste dosis was 12 gram collageen per dag. De trial met de kortste duur had een maand in beslag genomen, de trial met de langste duur had 16 weken geduurd.

Werkzaamheid

De uitkomsten van de meta-analyse van De Miranda waren over de hele linie positief. Collagenen veroorzaakten geen bijwerkingen en bleken effectief. Het maakte niet uit of de grondstoffen van de collagenen afkomstig waren van kippen, runderen of varkens, de producten vergrootten zowel de elasticiteit als de hydratie van de huid. Dat betekent dat de huid niet alleen gezonder en sterker wordt, maar ook dat bestaande rimpels minder diep worden.

Hydratie en elasticiteit zijn factoren zijn van belang zijn voor personen die prangender problemen hebben dan een huid die het klimmen van de jaren verraadt. Hydratie en elasticiteit zijn ook relevant voor 65-plussers die vanwege een langdurige ziekte in bed liggen en doorligwonden hebben. Eén van de studies die De Miranda gebruikt, had betrekking op deze groep.[7]

Geen vertekening

Met statistische berekeningen kon De Miranda aantonen dat het beeld dat haar metastudie geeft niet is vertekend doordat onderzoek met een positieve uitkomst wel is gepubliceerd terwijl trials met minder fraaie resultaten ergens liggen te verstoffen.  De kans op zo’n bias is in dit type onderzoek niet denkbeeldig. De meeste supplementen met collagenen zijn ontwikkeld door grote bedrijven, die daarvoor niet alleen diep in de buidel hebben getast maar ook het onderzoek naar de werking van collagenen hebben betaald. “Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt”, luidt het gezegde.

Dat dit spreekwoord klopt, blijkt uit de analyse die Canadese gezondheidswetenschappers van York University publiceerden in de British Medical Journal.[8] Volgens dit onderzoek is de kans dat een gesponsorde studie een positief oordeel velt over een product van de sponsor vier keer groter dan dat een onafhankelijke studie naar de biologische werking van producten tot een positieve conclusie komt. De Brazilianen konden echter geen aanwijzingen voor zo’n vertekening vinden.

Hoe gebruiken?

Uit de Braziliaanse metastudie blijkt bovendien onder welke condities collageenpreparaten optimaal werken. Zo kon De Miranda achterhalen dat het effect van suppletie pas na 2 tot 3 maanden zichtbaar werd. De verjongende werking bleef ongeveer een maand na het stoppen van de toediening aanwezig.

Opmerkelijk was ook wat De Miranda ontdekte over de werkzame dosering. Er waren studies waarbij de beproefde dosis opliep tot boven de tien gram collageen per dag. Zo’n hoge dosering betekende echter niet automatisch een beter resultaat. De Miranda traceerde bijvoorbeeld een studie waarin de onderzoekers het effect van suppletie met 2,5 gram collageen per dag vergeleken met het effect van 5 gram collageen per dag.[9] Beide doseringen waren even effectief. De Miranda concludeert daaruit dat die lage – en dus ook beter betaalbare – dosis van 2,5 gram per dag zou moeten volstaan om een verouderende huid gezonder te maken en te ‘verjongen’.

Leefstijl

De Miranda is ronduit positief over collageensuppletie, maar benadrukt in haar studie dat suppletie maar één aspect van een goede aanpak van huidveroudering is. “Een andere belangrijke factor, die niet in de door mij gebruikte onderzoeken aan de orde komt, zijn de leefgewoonten van de patiënt”, schrijft ze.

Zijn die leefgewoonten ongezond, dan zullen collageensupplementen minder zoden aan de dijk zetten. Misschien sorteren ze zelfs helemaal geen effect. Andersom kunnen gezonde leefgewoonten het effect van collageensuppletie wellicht versterken. “Als je gezond leeft, en bijvoorbeeld evenwichtig eet en voldoende water drinkt, dan werken collageensupplementen beter en sneller dan als je dit achterwege laat”, aldus de onderzoeker.

Referenties

  1. Katta R, Huang S. Skin, Hair and Nail Supplements: An Evidence-Based Approach. Skin Therapy Lett. 2019 Sep;24(5):7-13.
  2. Moerman A, Delanghe JR. Sense and nonsense concerning biotin interference in laboratory tests. Acta Clin Belg. 2022 Feb;77(1):204-10.
  3. Eestoe JE. The amino acid composition of mammalian collagen and gelatin. Biochem J. 1955 Dec;61(4):589-600.
  4. Vollmer DL, West VA, Lephart ED. Enhancing Skin Health: By Oral Administration of Natural Compounds and Minerals with Implications to the Dermal Microbiome. Int J Mol Sci. 2018 Oct 7;19(10):3059.
  5. Knuutinen A, Kokkonen N, Risteli J, Vähäkangas K, Kallioinen M, Salo T, Sorsa T, Oikarinen A. Smoking affects collagen synthesis and extracellular matrix turnover in human skin. Br J Dermatol. 2002 Apr;146(4):588-94.
  6. De Miranda RB, Weimer P, Rossi RC. Effects of hydrolyzed collagen supplementation on skin aging: a systematic review and meta-analysis. Int J Dermatol. 2021 Dec;60(12):1449-61.
  7. Nomoto T, Iizaka S. Effect of an Oral Nutrition Supplement Containing Collagen Peptides on Stratum Corneum Hydration and Skin Elasticity in Hospitalized Older Adults: A Multicenter Open-label Randomized Controlled Study. Adv Skin Wound Care. 2020 Apr;33(4):186-91.
  8. Lexchin J, Bero LA, Djulbegovic B, Clark O. Pharmaceutical industry sponsorship and research outcome and quality: systematic review. BMJ. 2003 May 31;326(7400):1167-70.
  9. Proksch E, Segger D, Degwert J, Schunck M, Zague V, Oesser S. Oral supplementation of specific collagen peptides has beneficial effects on human skin physiology: a double-blind, placebo-controlled study. Skin Pharmacol Physiol. 2014;27(1):47-55.

Nog geen abonnee?

Neem nu een Community abonnement en ontvang een jaar lang de volgende voordelen:

  • 6x het Magazine Voetzorg+ per jaar.
  • Zo’n 12 nieuwe artikelen per editie.
  • Lees het Magazine als flipbook.
  • Mogelijkheid om inhoud te downloaden en/ of te printen.
  • Onbeperkte toegang tot Het Archief .
  • Speciaal ontwikkelde content zoals Quick Reference Cards.
  • 10% korting op de meeste scholingen van MischaNagel.nl.

Partners:

De redactie van de artikelen wordt op geen enkele manier beïnvloedt door adverteerders of sponsoren. Bekijk hier ons redactiestatuut

Laatste nieuwsberichten:

Social share

Facebook
Twitter
LinkedIn
Telegram