Significante toename van het aantal ouderen met gordelroos

(Spelen voetafwijkingen een rol?)

Recente toename in Nederland

Recente cijfers van het Nivel tonen een opvallende stijging van gordelroos (herpes zoster) bij ouderen in Nederland. Het aantal patiënten is gestegen van 40 naar meer dan 100 per 100.000 65-plussers, bijna een verdubbeling vergeleken met dezelfde periode in voorgaande jaren. Ook in de leeftijdsgroep 45-64 jaar is een stijging zichtbaar.

Wat is gordelroos?

Gordelroos wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus, hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. Na een infectie met waterpokken blijft het virus levenslang sluimerend aanwezig in zenuwcellen. Bij een verzwakking van het immuunsysteem, bijvoorbeeld door veroudering, stress of ziekte, kan het virus reactiveren en gordelroos veroorzaken.

Symptomen en verschijnselen

De verschijnselen van gordelroos ontwikkelen zich in fasen:

1. Prodromale fase (2-3 dagen voor de uitslag):
   • Pijn, tintelingen, jeuk of branderig gevoel in een specifiek gebied
   • Soms algemene malaise, lichte koorts of hoofdpijn
2. Acute fase:
   • Rode uitslag gevolgd door groepjes blaasjes
   • Typisch in een band- of gordelvorm aan één kant van het lichaam
   • Volgt het verloop van een zenuwbaan
   • Meest voorkomende locaties: romp, gezicht, nek, maar ook benen en voeten
3. Genezingsfase:
   • Blaasjes drogen in, vormen korstjes en genezen
   • Duurt meestal 2-4 weken
   • Kan littekens achterlaten
     

Herkenning van gordelroos bij voeten

Als (medisch) pedicure kunt u geconfronteerd worden met gordelroos in de volgende situaties:

• Blaasjes op de voet of het onderbeen, vaak in een lijnvormig patroon
• Cliënt klaagt over plotselinge pijn, tintelingen of branderig gevoel in een specifiek gebied voorafgaand aan zichtbare symptomen
• Eenzijdige symptomen (meestal slechts één voet of been aangedaan)
• Vooral bij oudere cliënten (65+) of cliënten met een verzwakt immuunsysteem
  

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor gordelroos zijn:

• Leeftijd (vooral 65+)
• Verzwakt immuunsysteem door ziekte of medicatie
• Medische aandoeningen zoals diabetes of hart- en vaatziekten
• Stress of uitputting
• Eerder doorgemaakte waterpokken (noodzakelijke voorwaarde)

Relevantie voor de (medisch) pedicure

Waarom moet u alert zijn?

1. Vroegtijdige herkenning: U kunt een belangrijke rol spelen in de vroegtijdige herkenning van gordelroos, vooral bij manifestatie op de voeten.
2. Doorverwijzing: Hoe eerder een cliënt behandeld wordt, hoe beter. Antivirale medicatie is het meest effectief wanneer gestart binnen 72 uur na het verschijnen van de blaasjes.
3. Besmettingsrisico: Gordelroos zelf is niet besmettelijk, maar het vocht uit de blaasjes bevat het virus. Dit kan waterpokken veroorzaken bij personen die nooit waterpokken hebben gehad.
4. Contra-indicatie voor behandeling: Bij actieve gordelroos is een pedicure behandeling gecontra-indiceerd om verdere verspreiding en complicaties te voorkomen.

Praktische adviezen

• Bij vermoeden van gordelroos: Verwijs uw cliënt direct naar de huisarts voor diagnose en behandeling.
• Bescherming: Draag altijd handschoenen bij huidaandoeningen en volg de hygiëneprotocollen.
• Behandelingsplan: Stel behandelingen uit tot de blaasjes volledig zijn opgedroogd en geheeld.
• Nazorg: Wees extra voorzichtig met cliënten die postherpetische neuralgie hebben ontwikkeld, zelfs na genezing kunnen ze pijnklachten ervaren.

Preventie en behandeling

Preventie

Er zijn twee types vaccins beschikbaar:

• Zostavax: een levend verzwakt vaccin
• Shingrix: een niet-levend recombinant vaccin met hogere effectiviteit (>90%)

In Nederland worden deze vaccins niet standaard vergoed voor alle ouderen, maar sommige risicogroepen komen wel in aanmerking.

Behandeling

De standaardbehandeling bestaat uit:

• Antivirale middelen (valaciclovir, famciclovir, aciclovir)
• Pijnbestrijding
• Lokale verzorging van de blaasjes

Conclusie

Als (medisch) pedicure bent u een belangrijke schakel in de gezondheidszorg voor ouderen. Uw alertheid op symptomen van gordelroos, vooral bij de toenemende incidentie onder ouderen, kan bijdragen aan vroegtijdige diagnose en behandeling. Dit helpt complicaties zoals chronische pijn te voorkomen en verbetert de kwaliteit van leven van uw cliënten.

Informeer uw cliënten over de mogelijkheid van vaccinatie tegen gordelroos en stimuleer hen hier met hun huisarts over te spreken, vooral als ze tot een risicogroep behoren.