Voorwoord en inhoudsopgave

Schimmelinfecties aan de nagel en de huid van de voet zijn een veel voorkomend probleem in Nederland en België. In vergelijking met ons omringende landen (Achilles-project 1999) zijn de cijfers uit Nederland slecht. In dit onderzoek is vastgesteld dat één op de drie Nederlanders last heeft van een schimmelinfectie aan de nagel of huid van de voet, terug gerelateerd naar één op de twee sporters. Dit onderzoek is vierentwintig jaar geleden uitgevoerd. Zonder dat dit verder onderzocht is, valt de conclusie te trekken dat met de toenemende vergrijzing en de explosieve groei van het aantal diabetes- en kankerpatiënten deze verhouding eerder slechter, dan beter geworden is. Het gaat om een enorme populatie die hiermee langdurig wordt geconfronteerd.

In het afgelopen decennium is er in vele media veel aandacht besteed aan resistentievorming van bacteriën tegen alle antibiotica. Er wordt veel onderzoek gedaan om een oplossing te vinden voor dit zeer gecompliceerde probleem. Diezelfde media maken niet of nauwelijks melding van eenzelfde problematiek van schimmels die resistent worden tegen onze huidige antimycotica. Dit proces voltrekt zich weliswaar langzamer maar nieuwe cijfers maken duidelijk dat ook hier noodzakelijke maatregelen moeten worden genomen en het nodige onderzoek moet worden voltooid. 

Veel mensen eindigen met hun klachten in de voetzorgpraktijk en daar wordt een scala aan therapieën ingezet die niet altijd het gewenste resultaat opleveren. Er is een aantal voorwaarden waaraan een zorgtraject voor schimmels in de voetzorgverlenerspraktijk dient te voldoen.

• Het laten uitvoeren van een diagnostiek door een laboratorium;
• Het opzetten van een goede communicatie met de huisarts;
• Het opstellen van een behandelplan. Ons zorgprotocol kan daarvoor een goede bron van aanpak zijn;
• Het maken van hele strikte afspraken met de patiënt voor de uitvoering van de zorg thuis.

Een antischimmelbehandeling moet niet alleen gericht zijn op het elimineren van de schimmel op de aangedane plek, maar er dient ook aandacht te zijn voor hygiënemaatregelen en brononderzoek. Deze laatste twee factoren worden vaak over het hoofd gezien. Nieuw is dat aan deze editie de toegang tot het Schimmelzorg protocol is toegevoegd. Dit was altijd alleen beschikbaar voor die voetzorgverleners die de cursus Schimmeldiagnostiek hebben gevolgd maar is nu ook toegankelijk via dit boek.
Voor een goed begrip hoe schimmels en gisten de huid en/ of nagel infecteren is het van belang alle structuren van de huid en nagel en de groeiwijze te begrijpen. Daarom opent deze nieuwe editie met uitgebreide aandacht aan deze complexe structuren.

Nieuw/aangevuld in deze editie

• Protocol  schimmelzorg
• Protocol  schoenreiniging;
• Protocol  spoelen pseudomonas infectie van de nagel met casus;
• Samenwerking met de huisarts;
• Uitgebreide informatie over de trychohyton rubrum;
• Uitgebreide informatie over Manuka olie.

Extra aandacht voor

• Herzien protocol NHG standaard;
• Geschiedenis onychomycose;
• Onychomycose en diabetes;
• Onychomycose en ouderen;
• Onychomycose en kinderen;
• Onychomycose en MS;
• Zelftesten.

Goede informatie en begeleiding zijn essentieel. Communicatie tussen voetzorgverlener en huisarts lijkt ook een sleutel tot succes te kunnen zijn. In deze uitgave ‘Schimmels’ proberen we helderheid te verschaffen aan voetzorgverleners hoe een schimmelinfectie van de huid of de nagel van de voet zo effectief mogelijk begeleid kan worden.

Fleur Nouwens heeft in deze editie:
Een casus gepubliceerd over een nierkankerpatiënt met een pseudomonas aeruginosa infectie aan de nagel.
Medewerking verleend aan het tot stand komen van het spoelprotocol voor pseudomonasinfecties aan de nagel
Als redacteur alle teksten gecorrigeerd op fouten en zinsconstructies
Heeft de concept tekst vanuit haar vakkennis van kritiek voorzien

Als auteur dank ik Fleur voor de medewerking.

Mischa Nagel (Kaapstad 2 april 2023)

Voorwoord – Mischa Nagel    1
Inhoudsopgave    3
0. Het begin: de huid en de nagels    7
0.1 De huid, huidcellen, functie van de huid    7
0.2 De functies van de huid    10
0.3 De rol van de huid in het afweersysteem    10
0.4 De Langerhanscellen    12
0.5 De nagel – structuur en functie van de nagels    14
1. Wat zijn schimmels?    17
1.1 Opbouw van een schimmel    18
1.2 Schimmelgroei    18
1.3 Ontstaan van schimmelinfecties    18
1.4 Dermatofieten en non-dermatofieten    19
1.5 Schimmels voor het algemene welzijn van de mens    21
2. Onycomycose en dermatomycose    23
2.1 Onychomycose    23
2.2 Biofilms    25
2.3 Risicofactoren en incidentie    27
2.4 Klinisch beeld    29
2.5 Dermatomycosen van de voet    30
2.6 Trichophyton rubrum    31
3. Schimmeldiagnostiek    35
3.1 Het KOH-preparaat    35
3.2 PCR-techniek voor dermatofietendetectie    36
3.3 Zelftesten    37
3.4 Onychomycose en zelftesten    37
3.5 Hoe gaat de huisarts om met schimmelinfecties aan de huid of de nagels    38
4. De behandeling van schimmelinfecties    43
4.1 Lokale behandelmogelijkheden    43
4.2 Mechanische behandeling    46
4.3 Systemische behandelmogelijkheden    46
4.4 Combinatietherapie    47
4.5 Lichttherapie    47
4.6 Leefstijlfactoren    48
4.7 Mee behandelen van de bronnen van herinfectie    48
4.8 Rol van de voetzorgverlener    49
4.9 Falen van therapie    50
4.10  Kunstnagels en schimmelinfecties    51
4.11  Communicatie met de huisarts    52
5.  Tea Tree olie – veiligheid + gebruik    55
5.1 Algemene informatie    56
5.2 Belangrijke inhoud stoffen    56
5.3 Gebruik in de volksgeneeskunde    56
5.4 Wetenschappelijk onderbouwd gebruik    56
5.5 Veiligheid en gebruik    57
5.6 Voorzorgsmaatregelen    59
5.7 Conclusie    60
6. Manuka Olie – gebruik van leptospermum scoparum in de voetverzorgende praktijk!    63
Manuka olie    63
Manuka olie en schimmelinfecties    63
Botanische informatie    63
Geschiedenis    64
Gebruikte plantendelen    64
Belangrijke inhoudsstoffen    64
Wetenschappelijk onderbouwd gebruik    64
Bijwerkingen    65
Voorzorgsmaatregelen    65
7. Laser- en lichttherapieën    67
7.1 1.064 nm Nd:YAG-lasers    67
7.2 Diodelasers    70
7.3 Fotodynamische therapie (PDT)    72
7.4 Uv-licht    73
7.5 Discussie over laser- en lichttherapieën bij onychomycose    73
7.6 Conclusie    75
8. Pseudomonas Aeruginosa    77
8.1 Gram+ en gram- bacteriën    77
8.2 Gevoeligheid voor antibiotica    78
8.3 Schimmelinfecties    78
8.4 Klinisch beeld    78
8.5 Pseudomonas en de nagel    78
8.6 Behandeling en preventie    79
8.7 Casus pseudomonas aeruginosa van Fleur Nouwens    79
9. De ide mykide-reactie    83
10. Schimmelinfecties bij zwangere vrouwen    85
11. Schimmelinfecties bij psoriasis    86
11.1 Co Existentie Van Schimmelinfecties Bij Psoriasis    86
12. Onychomycose en diabetes    89
12.1 Diabetes Type 2 en Onychomycose/Dermatomycose aan de voet: is er een relatie?    89
12.2 Studievoorbeeld    90
13. Onychomycose en multiple sclerosis    92
14. Onychomycose en ouderen    92
15 Onychomycose en kinderen    95
16. Onderzoek naar het microbioom    97
16.1  Commensalen    97
16.2 Unieke fysiologische standaardflora    98
16.3  Human Microbiome Project    99
Bij het online materiaal kunt u onderstaande animatie terugkijken. Klik op de afbeelding.    101
17. Onderzoek naar de zuurgraad van de nagel    103
17.1  Nagelplaat    103
17.2  Resultaten van het onderzoek    104
18. Toekomst behandelmogelijkheden    107
18.1 Het eerste onderzoek    107
18.2 Het tweede onderzoek    108
19. Casus: de nagel als bron van een levensbedreigende schimmelinfectie    111
19.1  Lichamelijk onderzoek    111
19.2  Antischimmelbehandeling    112
19.3  Reflectie    113
20. Mischa Nagel    115
Fleur Nouwens    119
Bijlage 1 – Verkleuringen aan de nagel    120
Bijlage 2 – Praktische punten    120
Bijlage 3 – Wasvoorschriften    120
Bijlage 4 – Protocollen    121
Schoenenprotocol: Checklist goed passend schoeisel voor risicopatiënten. & Protocol reinigen van schoenen aan de binnenkant.    121
CareProtocol Schimmels.    121
Zorg protocol Pseudomonas Aeruginosa (incl. 2 casuistiek Fleur Nouwens).    121
Samenwerking tussen huisarts en voetzorgverlener bij schimmelinfecties essentieel.    121
Literatuurvermelding    122

eBook ‘Schimmels’ door Mischa Nagel (5e gewijzigde uitgave april 2023)

Prijs €20 excl. 9%btw.

Na aanschaf komt u op de bevestigingspagina terecht waar u rechts van het plaatje van het e-book na het woord ‘download’ op een link kunt klikken. Hierdoor start de download van een zip-bestand. Wanneer u deze opent (dubbel-klik) ziet u in dezelfde folder (meestal downloads) een nieuwe (sub)folder met de naam ‘Schimmels…’. Daarin vindt u het volgende:

• Map/ folder met daarin de ‘assets’; deze bevat alle onderdelen van uw flipbook. Let op: de inhoud van deze map dient u ongewijzigd te laten, anders zal het flipbook niet meer goed leesbaar zijn.
• Schimmels…HTML bestand. Dit ‘simpele’ HTML bestand bevat het ‘iframe embed’ van het door u gekochte e-book ‘Schimmels’ U kunt uw flipbook openen door dit bestand open te klikken (of te selecteren indien u bv een tablet gebruikt). Het wordt dan geopend in uw voorkeurs browser.
• Lees me PDF bestand waarin u deze instructies kunt nalezen.
• Schimmels… PDF bestand. U kunt het boek ook als PDF-bestand lezen.

Ook ontvangt u een e-mail met een bevestiging van uw bestelling. Onder het kopje downloads klikt u in de rechterkolom (onder downloads) op ‘Mischa Nagel’s e-book Schimmels’ om de download te starten. U kunt uw aankoop ook terugvinden onder ‘Mijn Account’ op deze website indien u bent ingelogd (onder downloads); aan de rechterkant klikt u onder downloads op ‘Mischa Nagel’s e-book Schimmels’. Uw factuur kunt u daar ook downloaden (Mijn bestellingen).