Door:  Mischa Nagel

Een gordelroosvaccin zou kunnen helpen tegen dementie, hebben onderzoekers van Stanford University ontdekt. Mensen met het vaccin zouden 20 procent minder kans maken op de ziekte.De onderzoekers publiceerden het onderzoek woensdag in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature

Wat is Gordelroos

Gordelroos is een huidziekte die wordt veroorzaakt door hetzelfde virus als waterpokken. Wanneer iemand waterpokken heeft gehad, blijft het virus in het lichaam achter zonder actief te zijn. Op latere leeftijd kunnen jeukklachten en blaasjes op de huid (vaak rond de buik) terugkeren in de vorm van gordelroos.

Het vaccin tegen gordelroos is geen onderdeel van het  Rijksvaccinatieprogramma.

Dementie in Nederland

Nieuwe berekeningen laten zien dat in 2040 er in Nederland 500.000 mensen met een vorm van dementie zullen leven.  In 2050 zal dat aantal groeien naar 610.00. Op dit moment leven er in Nederland al 340.000 met een vorm van dementie. Dementie is de ziekte met de hoogste zorgkosten in Nederland. In 2020 bedroegen de zorgkosten voor de groep patiënten ruim 10 miljard euro. Dat was toen ruim 10% van het zorgbudget. Vanaf die tijd zijn de kosten door de stijging van het aantal patiënten alleen maar meer geworden. 20% reductie zou niet alleen veel mentaal en fysiek lijden kunnen voorkomen maar ook de druk op de gezondheidszorg qua personeel en geld.

Hoe verliep het onderzoek

Wetenschappers analyseerden de medische data van 280.000 mensen uit Wales. Die waren geschikt voor het onderzoek doordat iedereen in Wales die voor 1 september 1933 is geboren geen recht had op het gordelroosvaccin. Mensen die na die datum zijn geboren, hadden er wel recht op.

Het vaccin werd beschikbaar gesteld in 2013. De 280.000 mensen die onderzocht werden, waren toen tussen de 71 jaar en 88 jaar oud. Degenen die onderzocht werden, hadden op dat moment geen dementie.

De onderzoekers konden zo analyseren hoeveel mensen uit beide groepen dementie kregen. Mensen met het vaccin hadden een 20 procent kleinere kans om dementie op te lopen in de zeven jaar nadat ze de prik hadden gekregen. Of het vaccin ook op langere termijn werkt, moet nog onderzocht worden.

Het is resultaat is opmerkelijk

• Het onderzoeksteam stelde vast dat er voor het eerst aangetoond is dat met een vaccin de kans op dementie verlaagd kan worden.
• Eerdere onderzoeken hebben nooit een verband aangetoond tussen gordelroos en dementie.
• Opmerkelijk is dat de onderzoekers grote verschillen in het effect van vaccinatie tegen gordelroos op dementie tussen vrouwen en mannen konden vaststellen, waarbij vrouwen er meer baat bij hadden dan mannen.  Daar zijn plausibele verklaringen voor maar die moeten in verder onderzoek worden  onderbouwd.

Bron:

Nature:

Eyting, M., Xie, M., Michalik, F. et al. A natural experiment on the effect of herpes zoster vaccination on dementia. Nature (2025). https://doi.org/10.1038/s41586-025-08800-x