Verband diabetes en mentale gezondheid

Door Mischa P.M. Nagel. Bent u Community abonnee dan leest u het artikel opgemaakt via deze link.

De diagnose diabetes kan een schokkende gebeurtenis zijn en heeft directe impact op iemands leven. Of het nu gaat om diabetes type 1, waarbij het lichaam helemaal geen insuline aanmaakt, of diabetes type 2, waarbij er een verstorende werking omdat insuline niet meer de faciliterende werking kan uitoefenen om glucose tot een cel toe te laten. Medische begeleiding om een nieuwe routine op te bouwen is ruimschoots voorhanden ook is daar veel informatie over beschikbaar. Minder begeleiding krijgen nieuwe patiƫnten om een nieuwe structuur op te bouwen en dat ook mentaal te kunnen bevatten wat er in hun lichaam gebeurt en de processen middels zelfzorgdiscipline aan te sturen. Een goede diabetesbehandeling vereist bewustzijn van mentale symptomen. Net zoals een diabetespatiƫnt insuline gebruikt om ervoor te zorgen dat uw bloedglucosewaarden zijn zoals ze zouden moeten zijn, is het belangrijk om maatregelen te nemen om geestelijke gezondheidscrises te voorkomen door zich bewust te zijn van emoties en mentale constitutie.
Net zoals het zorgen voor je lichaam, is het zorgen voor je geest net zo belangrijk voor een gezond leven. Wanneer onbehandeld, kunnen psychische aandoeningen zoals depressie en angst diabetes verergeren. Diabetes kan ook bestaande mentale aandoeningen verergeren.

Hoe zijn diabetes en geestelijke gezondheid met elkaar verbonden?

Een diabetes-diagnose kan niet alleen als een bedreiging voor de gezondheid aanvoelen, maar ook als een bedreiging voor iemands manier van leven, omdat het beheersen van diabetes betekent dat je je dagelijkse routine moet veranderen. Deze veranderingen kunnen emotioneel uitputtend zijn. De nieuwe diabetespatiƫnt merkt misschien dat deze zich een minder goed voelt en frequent te weinig energie over heeft om belangrijke taken uit te voeren om de aandoening onder controle te houden. Niet iedereen legt een verband dat een mentale verminderde weerbaarheid hieraan ten grondslag kan liggen en dat professionele ondersteuning kan helpen dit proces te keren.

  • Mensen met diabetes type 1 of type 2 lopen een verhoogd risico op depressie, angst en eetstoornissen.
  • Percentages van depressie gedurende de levensduur zijn 2 keer hoger voor mensen met diabetes dan bij de algemene bevolking.
  • Mensen met diabetes type 1 hebben twee keer zoveel kans op eetstoornissen
  • Bij vrouwen met diabetes type 1 is boulimia de meest voorkomende eetstoornis, terwijl vrouwen met diabetes type 2 vaker te maken hebben met vraatzucht.
  • De angst voor schommelingen in de bloedsuikerspiegel kan erg stressvol zijn. Veranderingen in de bloedsuikerspiegel kunnen snelle stemmingswisselingen en andere mentale symptomen veroorzaken, zoals vermoeidheid, moeite met helder denken en angst.
  • Angst voor hypoglykemie of een zeer lage bloedsuikerspiegel kan bijvoorbeeld grote zorgen veroorzaken. Diabetes leed kan ook worden beĆÆnvloed door externe factoren zoals familie en maatschappelijke ondersteuning en gezondheidszorg. Geschat wordt dat 33 tot 50 procent van de mensen met diabetes ooit mentale problemen als gevolg van diabetes zullen ervaren.Ā  Hoewel deze bijkomende problemen bij diabetes meestal niet met medicatie kunnen worden behandeld, zeggen experts dat de zelfzorg voor diabetes zal verbeteren door stress te verminderen m.b.v. gesprekstherapie en/of steungroepen. Ā 

Identificatie.

EƩn van de grootste uitdagingen bij de behandeling van psychische aandoeningen voor mensen met diabetes is het lage detectie-percentage. Tot 45 procent van de psychische aandoeningen en gevallen van ernstige psychische problemen blijven onopgemerkt bij patiƫnten die voor diabetes worden behandeld.

Diabetes-behandelteams moeten zich bewust zijn van de verbinding tussen lichaam en geest en zorgen voor zorg voor de hele persoon. Die zorgdisciplines die geen professionele mentale ondersteuning geven dienen alert te zijn op symptomen en dit bespreekbaar te maken met de patiƫnt om te kunnen doorverwijzen

Naar schatting krijgt slechts ongeveer 1/3 van de mensen met diabetes en psychische aandoeningen een diagnose en de juiste behandeling. Dit kan zijn omdat de tekenen en symptomen die mensen ervaren wanneer hun bloedsuikerspiegel te hoog of te laag is, verward kunnen worden met depressie of angst. Mensen met diabetes kunnen ook te maken krijgen met stigmatisering als ze praten over hun gevoelens van depressie en hebben de neiging om er niet over te praten tijdens afspraken.

De zorgstandaarden van de American Diabetes Association bevelen aan dat behandelteams compleet zijn met een professional in de geestelijke gezondheidszorg met expertise op het gebied van de ziekte, en dat mensen regelmatig worden gescreend. De realiteit is echter dat maar weinig diabetesklinieken screening op de geestelijke gezondheid bieden of diensten op het gebied van gedragsgezondheid integreren. Dat is waar online screening kan helpen. Geestelijke gezondheidsschermen zijn een snelle, gemakkelijke manier om erachter te komen of wat iemand voelt een psychische aandoening kan zijn.Ā 

Behandeling en therapieĆ«n.Ā 

Psychische aandoeningen zijn – net als diabetes – behandelbaar. Beide tegelijkertijd hebben maakt geen van beide minder behandelbaar, ze vereisen alleen verschillende behandelingen. Samen kunnen artsen Ā en diabetesverpleegkunidgen helpen een behandelplan te vinden dat werkt om uw lichaam en geest zo gezond mogelijk te maken.

Therapie.

Therapie is een uiterst nuttige behandelingsoptie en mensen met en zonder psychische aandoeningen kunnen er baat bij hebben. Praattherapie is er niet alleen om uw problemen te bespreken, maar ook om oplossingen te vinden. Professionals kunnen helpen de vele dingen die stress kunnen bezorgen, te doorgronden, uw geestelijke gezondheidstoestand te begrijpen en triggers te identificeren die de zaken erger kunnen maken en om ermee om te gaan. Veel voorkomende soorten therapie zijn:

Cognitieve gedragstherapie (CBT). CGT heeft twee hoofdaspecten. Het cognitieve deel werkt om nuttige overtuigingen over je leven te ontwikkelen. De gedragskant helpt je om gezondere acties te leren ondernemen. CBT werkt vaak goed bij depressie, angst en bipolaire stoornis, maar kan ook bij andere aandoeningen worden gebruikt.

Gezinstherapie helpt gezinsleden beter te communiceren, met conflicten om te gaan en problemen op te lossen. Vormen van gezinstherapie worden vaak gebruikt voor de behandeling van eetstoornissen en bipolaire stoornis.

Dialectische gedragstherapie (DGT) richt zich op het aanleren van vaardigheden op vier belangrijke gebieden: mindfulness, angsttolerantie, emotieregulatie en interpersoonlijke effectiviteit.Ā 

Medicatie

Naast therapie zijn er een aantal verschillende medicijnen die kunnen helpen. Bij het kiezen van een behandelplan voor geestelijke gezondheid met medicatie, praat met de patiƫnt met een professionele zorgverlener in de psychologie/psychiatrie over familiegeschiedenis van geestelijke gezondheid en de diabetische aandoening.

Ā Er zijn aanwijzingen dat antidepressiva zoals SSRI’s kunnen helpen de bloedsuikerspiegel onder controle te houden bij mensen die al diabetes type 2 hebben. Uit een onderzoek bleek zelfs dat het gebruik van antidepressiva verband houdt met een 95 procent hogere kans dat de bloeddruk van een persoon met diabetes onder controle zal blijven. Ander onderzoek suggereert dat het nemen van tricyclische antidepressiva en SSRI’s de kansen op het ontwikkelen van diabetes kan vergroten als gevolg van bijwerkingen van gewichtstoename.

Net zoals diabetes-therapie regelmatig moet worden herzien en aangepast om een lange termijnoplossing voor te vinden, kan het vinden van de juiste behandeling voor geestelijke gezondheid als gevolg van diabetes tijd kosten en een proces van vallen en opstaan zijn. Net als bij veel andere chronische aandoeningen, hoe eerder iemand hier hulp bij krijgt, hoe beter.

Ā Waarom bestaan er in Nederland geen gespecialiseerde diabetes-psychologen!?

Bron: Mental Health America.

1 Ducat, L., Philipson, L. H., & Anderson, B. J. (2014). The mental health comorbidities of diabetes.Ā JAMA,Ā 312(7), 691ā€“692. doi:10.1001/jama.2014.8040Ā https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4439400.
2 Eating Disorders. (n.d.). Retrieved fromĀ https://www.diabetes.org/.
3 Fisher, L., Polonsky, W. H., Hessler, D. M., Masharani, U., Blumer, I., Peters, A. L.,. Bowyer, V. (2015). Understanding the sources of diabetes distress in adults with type 1 diabetes.Ā Journal of Diabetes and Its Complications,29(4), 572-577.doi:10.1016/j.jdiacomp.2015.01.012Ā https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1056872715000458?via%3Dihub.
4 Li, C., Ford, E. S., Zhao, G., Balluz, L. S., Berry, J. T., & Mokdad, A. H. (2010). Undertreatment of mental health problems in adults with diagnosed diabetes and serious psychological distress: the behavioral risk factor surveillance system, 2007.Ā Diabetes care,Ā 33(5), 1061ā€“1064. doi:10.2337/dc09-1515Ā https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2858175/.
5 Ducat, L., Philipson, L. H., & Anderson, B. J. (2014). The mental health comorbidities of diabetes.Ā JAMA,Ā 312(7), 691ā€“692. doi:10.1001/jama.2014.8040Ā https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4439400/.
6 A, J., Lustman, J, P., Scherrer, F, J., Salas, . . . David. (2016, January 07). Antidepressant medication use and glycaemic control in co-morbid type 2 diabetes and depression. Retrieved fromĀ https://academic.oup.com/journals.